Już za tydzień przeżywać będziemy liturgię Wielkiego Piątku. Znacząco różni się ona od tej, którą znamy z codziennej posługi jako organiści liturgiczni. Właśnie dlatego warto się do niej odpowiednio przygotować, aby przeżywane wydarzenia w świątyni przebiegły w możliwie najbardziej spokojny oraz zorganizowany sposób. Jakie śpiewy wykonywać podczas adoracji krzyża? Jak wygląda procesja do Grobu Pańskiego? O tym w dzisiejszym artkule!
Liturgia w Wielki Piątek, podobnie jak w Wielki Czwartek, może rozpocząć się od krótkiego komentarza, który wprowadzi wiernych do tajemnicy tego dnia. Po komentarzu rozpoczyna się procesja wejścia, która jest prowadzona w zupełnej ciszy. Po dojściu do ołtarza kapłan sprawujący liturgię pada na twarz lub klęka i modli się w milczeniu. Po dojściu do miejsca przewodniczenia wypowiada modlitwę. Bezpośrednio po niej następuje liturgia słowa.
W liturgii słowa proklamowane jest pierwsze czytanie, a następnie psalm. Po nim następuje drugie czytanie zakończone aklamacją przed Ewangelią. Męka Pańska według św. Jana może być odczytana z podziałem na role, jednak aby podkreślić jej uroczysty charakter, zaleca się jej śpiew, oczywiście po uprzednim przygotowaniu. Po Ewangelii można wygłosić krótką homilię.
Bardzo uroczystym momentem w liturgii Wielkiego Piątku jest modlitwa powszechna. Składa się ona z 10 obowiązkowych wezwań, które są wypowiadane (najlepiej wyśpiewywane) przez diakona, lektora lub kantora. Wezwania modlitwy powszechnej mogą być śpiewane również przez organistę od Ołtarza Słowa Bożego. Po każdym wezwaniu następuje modlitwa kapłana, na którą lud odpowiada "amen".
Po modlitwie powszechnej ma miejsce bardzo ważny moment w czasie liturgii Wielkiego Piątku - adoracja Krzyża. Stopniowe odsłanianie Krzyża może być prowadzone w czasie procesji od drzwi do ołtarza lub też od razu przy ołtarzu. Bez względu na wybór formy, kapłan śpiewa wezwanie "Oto drzewo Krzyża, na którym zawisło Zbawienie świata", na które lud odpowiada "Pójdźmy z pokłonem" i przyklęka. W tym czasie kapłan odsłania część Krzyża. Tę sekwencję powtarza się trzykrotnie.
Po odsłonięciu całego Krzyża następuje jego adoracja. Zazwyczaj w parafiach Krzyż podczas liturgii adoruje tylko służba ołtarza - kapłani, ministranci i szafarze. Reszta zgromadzenia ma możliwość adoracji po zakończonym nabożeństwie. Jeśli adoracja nie będzie trwała zbyt długo, można wykonać następujące pieśni:
Dobrym zwyczajem jest, aby na koniec adoracji kapłan raz jeszcze wziął w ręce Krzyż i go podniósł. W tym czasie należy zaintonować śpiew "Krzyżu Święty nade wszystko".
Jeśli Krzyż w czasie liturgii będzie adorowało całe zgromadzenie, można w czasie procesji śpiewać "Gorzkie Żale".
Ta część liturgii rozpoczyna się od nakrycia obrusem ołtarza, na który kładzie się korporał oraz mszał. Następnie w procesji w ciszy przenoszony jest Najświętszy Sakrament z miejsca przechowywania do ołtarza. W tym czasie wierni powinni zachować postawę stojącą. Dalej prowadzona jest modlitwa Ojcze nasz i embolizm. Nie ma miejsca przekazanie sobie znaku pokoju.
Dalej następuje tradycyjne udzielanie komunii. W tym czasie prowadzi się śpiewy eucharystyczne lub pasyjne. Na uwielbienie można zachować Święte Milczenie. Na zakończenie komunii kapłan odmawia modlitwę.
Zgodnie z wieloletnią tradycją w Wielki Piątek po ukończeniu liturgii Męki Pańskiej, Najświętszy Sakrament przenosi się do Grobu Pańskiego i wystawia do adoracji.
Monstrancję wystawia się na ołtarz, okadza i okrywa welonem. Dopiero w czasie procesji rozpoczyna się śpiew pieśni mówiącej o Męce Pańskiej. Może to być "Jezu Chryste, Panie miły". Po dojściu do Grobu Pańskiego rozpoczyna się śpiew "Odszedł Pasterz od nas". Po krótkiej adoracji kapłan wypowiada modlitwę, na którą lud odpowiada "amen".
Kapłan i służba liturgiczna w ciszy wracają do zakrystii.
©Jakub Brandt 2025